Wat zijn rijhulpsystemen ook alweer?

ADAS/Rijhulpsystemen zijn geavanceerde elektronische systemen met het doel de veiligheid van het
wegverkeer te vergroten. Deze systemen kunnen de bestuurder van een auto waarschuwen als hij een (potentieel) gevaarlijke actie onderneemt. Bijvoorbeeld het systeem dat de bestuurder een signaal geeft als de auto buiten de belijning van de rijstrook dreigt te raken terwijl de bestuurder de richtingaanwijzer niet aan heeft staan.

Naast systemen die verhoging van de verkeersveiligheid tot doel hebben, zijn er ook comfortverhogende rijhulpsystemen. Denk hierbij aan (adaptieve) cruise control.

ADAS zorgt voor veiligheid en gebruiksgemak

Uit onderzoek, uitgevoerd door het Data Analytics Centre (DAC) van het Verbond van Verzekeraars, blijkt dat de meeste rijhulpsystemen bijdragen aan de veiligheid op de weg. Sommige van deze systemen verlagen de kans om bij een ongeval betrokken te raken zelfs met zo’n 67% ten opzichte van auto’s zonder deze rijhulpsystemen.

Rijden met auto’s voorzien van ADAS is dus veiliger dan rijden in auto’s zonder. En zorgt voor 2/3 minder ongevallen in het verkeer, en dat is hoopgevend!

Diegenen die ervaring hebben in het rijden met een auto voorzien van ADAS, weten dat het heel prettig is als de adaptieve cruise control automatisch afstand bewaart tot de voorganger. En dat het handig is dat de verkeersbordherkenning op uw dashboard laat zien hoe hard u mag rijden als u het bord langs de weg hebt gemist. Lampjes in uw buitenspiegel verklikken dat een andere weggebruiker in de dode hoek van uw auto rijdt zonder dat u uw nek hoeft te verrekken om over de schouder naar achteren te kijken. Een signaal klinkt als u dreigt af te dwalen naar links of naar rechts zonder richting aan te geven. Uw auto zal vaak eerder dan uzelf doorhebben dat een mogelijke aanrijding dreigt en zal daarop anticiperen. Fijn en veilig dus!

Maar kan ook voor ergernis zorgen

Maar tegelijkertijd kunt u zich mateloos ergeren aan die piepsignalen, trillingen in het stuur en abrupte reacties van uw auto. U wilt zelf weer de baas zijn in uw auto. Dan zit er maar één ding op: de ADAS-systemen uitzetten. Als u dat doet, heeft u weer rust aan boord van uw auto, heeft u weer de touwtjes in handen, maar loopt u ook aanzienlijk meer kans om bij een ongeval betrokken te raken dan wanneer u de rijhulpsystemen aan laat staan!

Verplichte ADAS in 2022

Vanaf 2022 (er wordt nu gesproken over mei) wil het Europees Parlement dat een aantal ADAS-systemen standaard aanwezig is op nieuw ontworpen automodellen (vanaf mei 2024 in alle nieuw geregistreerde auto’s). Dit betekent dat die rijhulpsystemen niet meer als optie bij te bestellen kunnen zijn, maar af-fabriek al in de auto aanwezig zijn. Zoals het er nu naar uitziet, worden de volgende systemen verplicht:

• Noodremsysteem
• Rijbaanondersteuning
• Vermoeidheids- en smartphonegebruik-waarschuwingssysteem
• Intelligente snelheidsbegrenzer
• Parkeersensoren
• Achteruitrijcamera

Om het verhaal compleet te maken: naast deze verplichte ADAS zijn er ook nog andere verplichtingen waaraan een nieuwe auto dan zal moeten voldoen:

• Voorruit met veiligheidsglas voor botsing met zwakke weggebruikers
• Verbeterde veiligheidsgordels
• Een zogenaamde zwarte doos die de omstandigheden rond een ongeval registreert
• Voorbereidingen voor een alcoholslot

Hoe gaan verzekeraars om met ‘de baas in de auto’ die deze ADAS uitzet?

Als bepaalde ADAS verplicht worden in auto’s, en (er van uitgaande dat deze systemen dan nog wel door de bestuurder zijn uit te zetten) de bestuurder zet deze systemen uit, dan kan bij een ongeval worden beoordeeld of dit ongeval is ontstaan of verergerd door het uitzetten van de ADAS.

Een benadeelde derde zal op de WA-verzekering van de schadeveroorzakende auto gewoon zijn schade vergoed krijgen, dit is nu ook al zo. Deze benadeelde kan er immers niets aan doen dat de bestuurder de ADAS heeft uitgeschakeld.

Maar als kan worden aangetoond dat een ongeval is ontstaan of verergerd door het uitzetten van de ADAS, zal de verzekeraar zich bij een letselschade van passagiers in de auto wellicht kunnen beroepen op een bepaalde mate van eigen schuld door gebruik te maken van iets vergelijkbaars als wat wordt genoemd ‘de gordelkorting’.

De schade die de bestuurder heeft opgelopen (of dit nou door het uitzetten van ADAS is of niet) is niet gedekt op de WA-verzekering, dus dit zou alleen kunnen gelden als er ook een schadeverzekering voor inzittenden (SVI) is afgesloten. De polisvoorwaarden van die SVI moeten dan uitwijzen of de verzekeraar aan de inzittenden van de auto geen dekking verleent voor het niet dragen van de veiligheidsgordel, of dat die verzekeraar een letselschade behandelt “alsof het een WA-schade betreft”; in dat geval onderzoekt de verzekeraar of er een verband bestaat tussen het niet-dragen van de veiligheidsgordel en het letsel, maar kijkt ook naar een billijkheidscorrectie. Uit jurisprudentie blijkt dat gemiddeld 10 tot 25% eigen schuld aan het ontstaan van het letsel gebruikelijk is, maar er zijn uitschieters bekend tussen 0% eigen schuld en 100% eigen schuld. Iets dergelijks kan straks op een SVI ook van toepassing worden bij het niet gebruiken van de verplichte ADAS.

Gordelkorting

Gordelkorting klinkt als een ludieke actie van een prijsstuntende witgoedwinkel, maar als een verzekeraar deze gordelkorting hanteert, kan dat voor de passagiers van de auto negatieve gevolgen hebben: door het niet dragen van een autogordel loopt de bestuurder of de passagier van een auto in de meeste gevallen meer kans op (ernstig) letsel bij een ongeval. In sommige situaties kan het wel of niet dragen van een gordel zelfs het verschil betekenen tussen het overleven van een ongeluk, of juist niet. Een verzekeraar zal bij gordelkorting stellen dat er sprake is van een bepaald percentage aan eigen schuld van de passagier van de auto die zijn veiligheidsgordel niet droeg op het moment van het ongeval en daardoor (extra) letselschade heeft opgelopen. De gordelkorting kan uitsluitend worden toegepast als de aansprakelijk gestelde verzekeraar kan bewijzen dat het opgelopen letsel minder was geweest als de passagier(s) de veiligheidsgordel wél had(den) gedragen.

Is het uitzetten van ADAS te vergelijken met het niet dragen van de veiligheidsgordel?

Een passagier van een auto kiest er zelf voor om de verplichte veiligheidsgordel wel of niet te dragen. Doet hij dat niet, dan kan dat dus (financiële) gevolgen hebben bij een letselschade. Maar hoe weet een passagier dat de bestuurder van het voertuig bepaalde ADAS heeft uitgeschakeld? Dat is in ieder geval een actie die buiten de invloedsfeer van de passagier ligt. Dan kan een verzekeraar zich niet beroepen op eigen schuld van de passagier en zal een eventuele korting op een schade-uitkering, vergelijkbaar met de gordelkorting, niet gerechtvaardigd zijn.

Feit of fabel?

Op dit moment zijn er nog geen ADAS die door de overheid verplicht zijn gesteld. We kunnen daarom kort zijn en de stelling van deze feit of fabel “Schade veroorzaakt terwijl u zelf de ADAS heeft uitgeschakeld, is niet verzekerd” bestempelen als fabel. Als bepaalde ADAS verplicht zijn vanaf 2022 in nieuwe auto’s lijkt het logisch dat deze ADAS niet uit te zetten moeten kunnen zijn door de bestuurder. Of dat ook werkelijk niet kan, zal de toekomst moeten uitwijzen. Verzekeraars zullen wellicht in de polisvoorwaarden moeten opnemen dat een schade (denk aan een cascoschade) niet is gedekt als deze schade verminderd of zelfs voorkomen had kunnen worden als de ADAS niet zou zijn uitgeschakeld.

De bewijslast na een ongeval dat dat inderdaad zo is geweest, ligt bij de verzekeraar. Er worden door moderne auto’s steeds meer data geregistreerd en opgeslagen. Als verzekeraars deze data kunnen/mogen gebruiken bij een ongevalsanalyse, dan is die bewijslast wellicht eenvoudig te leveren.

Kortom, ondanks dat er nog veel niet duidelijk is, we nog lang niet zover zijn dat iedere auto op de weg de verplichte ADAS aan boord heeft, en we voor dit moment dus concluderen dat de stelling van deze feit of fabel berust op een fabel, kan het wellicht interessant zijn om deze zelfde feit of fabel stelling over vijf jaar weer eens tegen het licht te houden om te zien of het dan nog steeds een fabel is.

In dit artikel is onder andere gebruik gemaakt van informatie van het Verbond van Verzekeraars.

Auteur
Gert-Jan Paauw, specialist verzekeringstechniek